De afgelopen 7 jaar is het aandeel goed recyclebare kunststofverpakkingen van consumentenproducten nauwelijks verbeterd. Dat constateert Wageningen University & Research (WUR) in opdracht van de Koninklijke NVRD. De NVRD ziet dat het heel voorzichtig de goede kant op gaat. “Het gaat echter nog veel te langzaam. Die 50% kan alleen gehaald worden door ook laagwaardige recycling mee te tellen. De beroemde bermpaaltjes. Als producenten nu flink het gaspedaal indrukken, is het echter haalbaar om 50% van de verpakkingen hoogwaardig te recyclen,” aldus Wendy de Wild directeur van de NVRD. “En dat kan gewoon. We zien dat veel producenten willen verduurzamen. Het onderzoek laat ook zien dat 29% van de verpakkingen relatief simpel aan te passen is tot goed recyclebaar. Een mooie kans om te grijpen!” De NVRD gaat namens alle publieke afvalinzamelaars in gesprek met producenten om aanpassingen aan verpakkingen te bespreken.
Eerder onderzocht Wageningen University & Research in opdracht van de NVRD ook al de recyclebaarheid van kunststof verpakkingen met gegevens uit de jaren 2014 en 2017. In dat onderzoek werd gemeten of verpakkingen in aanmerking kwamen voor recycling. Nu, 4 jaar later, is hetzelfde onderzoek herhaald. Het aandeel recyclebare kunststof verpakkingen is helaas nauwelijks toegenomen van 56% naar 58%. Wel is het aandeel kunststof verpakkingen dat volgens deze beoordelingsmethode helemaal niet recyclebaar is, gedaald. Het aandeel kunststof verpakkingen dat waarschijnlijk in de toekomst recyclebaar is, is navenant gestegen.
Nieuwe beoordelingssystematiek
Omdat er sinds het vorige onderzoek nieuwe inzichten zijn ontstaan over de daadwerkelijke recyclebaarheid van verpakkingen en er een nieuwe Europese meetmethode is afgesproken, is in deze nieuwe studie ook meer in detail naar de recyclebaarheid van individuele verpakkingen gekeken. Hierbij is ook de oorzaak van beperkte recyclebaarheid en de ontwerpaspecten van individuele verpakkingen geanalyseerd. Uit deze diepte analyse blijkt dat slechts 27% van de kunststof verpakkingen goed recyclebaar is. 17% van de kunststofverpakkingen is alleen recyclebaar tot een (laagwaardiger) mengkunststof. Voor 18% procent van de kunststof verpakkingen (PET-schalen en PS verpakkingen) bestaat er momenteel nog geen recyclingtechnologie op grote schaal, ook al verwachten we die het komende decennium wel. Tot slot kan 13% van de verpakkingen niet goed gesorteerd worden omdat de verpakkingen te klein zijn of een te groot label bezitten. 25% van de kunststofverpakkingsmaterialen kan niet goed gescheiden worden en verontreinigen dientengevolge het recyclaat. Voorbeelden zijn laminaatfolie-verpakkingen, flacons met handpompjes, boterkuipjes met aluminium-sluitfolie. Hieruit blijkt helaas dat veel verpakkingen die recyclebaar zouden kúnnen zijn, dat in de praktijk toch niet zijn.
Design for recycling essentieel
Het kabinet streeft naar een recyclingpercentage van kunststofverpakkingen van 50% in 2025. Uit het WUR-onderzoek en voorgaande studies blijkt dat het ontwerp van kunststofverpakkingen een belangrijke invloed uitoefent op de uiteindelijke sortering en recycling van deze verpakkingen. De hoeveelheid en kwaliteit van het geproduceerde recyclaat, wordt dus in belangrijke mate bepaald door de recyclebaarheid van de kunststofverpakkingen op de Nederlandse markt. Het ontwerp van deze verpakkingen is essentieel voor het slagen van een circulaire economie. ‘Het aandeel goed recyclebare verpakkingen moet en kan flink omhoog’, aldus onderzoeker Marieke Brouwer. ‘Het meest kansrijk hiervoor is de groep van verpakkingen die relatief simpel aan te passen is tot een goed recyclebare variant. Dat is maar liefst 29% van het totaal en zou een flinke sprong voorwaarts betekenen’. Het gaat hier vooral om verpakkingen waarvan het ontwerp kan worden verbeterd, zoals bijvoorbeeld de juiste keuze aan etiketten, doppen en lijmen. Duidelijk is wel dat veel producenten willen verduurzamen en dat er steeds meer beweging op de markt is, maar dat marktmechanismen niet altijd mee werken. Met dit onderzoek hoopt de NVRD een nieuwe impuls aan de samenwerking in de keten te geven.
Samenwerking in de keten
“Veel aandacht gaat nu uit naar het goed scheiden en inzamelen van huishoudelijk afval. En dat werkt. Nederlandse inwoners behoren tot de wereldwijde top in afval scheiden. Natuurlijk kan het altijd nog beter, en het moet ook nog beter. Maar alleen het scheiden en sorteren van producten die echt goed te recyclen zijn, gaat ons helpen circulair te worden,” aldus De Wild. Namens alle leden van de NVRD roept ze het kabinet en de ketenpartners dan ook op om veel meer samen naar de hele keten te kijken: van ontwerp, productie, gebruik en inzameling tot recycling van afvalstromen. “Met alleen de inspanningen van de inwoners om nog beter hun plastic verpakkingen te scheiden, gaan we de circulaire ambities niet halen. Maar samen komen we er wel. We willen dan ook samen met de onderzoekers van WUR en de producenten rond de tafel om kennis uit te wisselen en samen de terugkoppeling vanuit de keten te optimaliseren zodat er meer recyclebare verpakkingen komen.”
Afvalfonds Verpakkingen
Hester Klein Lankhorst, algemeen directeur van het Afvalfonds Verpakkingen: “We weten dat er werk aan de winkel is om nog meer plastics hoogwaardig recyclebaar te krijgen. Aan het kleiner, lichter en beter recyclebaar maken van verpakkingen wordt dagelijks gewerkt. Het onderzoek van de WUR geeft aan dat die resultaten zichtbaar zijn en onderschrijft daarnaast het belang van goede samenwerking van alle betrokkenen. Van het verpakkingsontwerp tot inzameling in gemeenten en van sortering tot recycling naar een nieuw product. Op alle onderdelen is innovatie van groot belang.”
NVRD
Al eerder bepleitte de NVRD meer ketenregie in een brief aan het nieuw te vormen Kabinet. De Koninklijke NVRD verenigt alle publieke afvalbedrijven en Nederlandse gemeenten die verantwoordelijk zijn voor het gemeentelijk afvalbeheer en het beheer van de openbare ruimte. De NVRD ondersteunt hen bij het bereiken van hun doelstellingen en brengt professionals bij elkaar.
