Forteiland Pampus broedplaats voor verduurzaming Nederlandse economie

Wetenschap, cultuur, overheid en bedrijfsleven ontmoeten elkaar op Pampus voor circulaire oplossingen

Foto: Suzan Baars / Forteiland Pampus

Sinds de lancering van de duurzame transformatieplannen heeft Forteiland Pampus zich in krap zes maanden weten neer te zetten als Nederlands boegbeeld van de circulaire economie. Dit ‘cirkelvormige’ eiland met zijn zelfvoorzienende karakter mag momenteel rekenen op veel support in zijn – al 125 jaar durende – zoektocht naar evenwicht tussen aanbod en vraag op het gebied van energie, grondstoffen en water. Partijen uit alle hoeken van de samenleving hebben zich aangesloten als partner en zo is dit UNESCO Werelderfgoed in korte tijd een veelbelovende broedplaats geworden voor kennisuitwisseling tussen cultuur, wetenschap, overheid en het bedrijfsleven op het gebied van circulaire oplossingen. Ondertussen gaat de fondsenwerving voor de realisatie van het project Pampus Duurzaam Zelfvoorzienend in rap tempo door en is nu de helft van de totale begroting van 5,5 miljoen euro gedekt

Tom van Nouhuys, directeur Forteiland Pampus: “Het transformatieproject is de afgelopen maanden in een stroomversnelling gekomen; met name op het gebied van educatie. Het toekomstperspectief van een 100% duurzaam zelfvoorzienend eiland blijkt een enorm maatschappelijk draagvlak te hebben en zo is Pampus in ‘no time’ naast een ‘showcase’ voor het verduurzamen van erfgoed ook een kennishub voor de circulaire economie geworden. Groot en klein, jong en oud ontmoeten elkaar hier. Op Pampus voer je dat goede gesprek.”

Sterke netwerk- en kennispartners maken het verschil
Pampus is onlangs de thuisbasis geworden voor Change Inc., een snelgroeiende krachtige beweging van toekomstmakers met inmiddels een paar honderd bedrijven, waaronder Arcadis, HAK en Greenchoice. Bedrijven, die de toekomst vandaag vormgeven, ontmoeten elkaar op Pampus. En vanaf 2021 nemen zij iedere week de ‘Changemaker van de Week’- podcast op waar journalist Paul van Liempt in gesprek over leiderschap en durf in een betere economie.

Dat Pampus zich inzet voor meer kennisdeling op het gebied van circulaire oplossingen blijkt ook uit de samenwerking met de Vrije Universiteit van Amsterdam. Zo worden meerdere studenten van de VU begeleid die onderzoek doen naar ‘duurzaam zelfvoorzienendheid’ als overkoepelend thema in combinatie met een aantal deelthema’s waaronder energiebalans, grondstoffenhergebruik en gedragsverandering. Daarnaast zal Pampus helpen bij het leggen van de verbinding tussen de wetenschap en het bedrijfsleven onder het motto ‘A broader mind for business’.

Projectrealisatie
Nu de innovatieve biovergister, die organisch afval omzet in groene energie, minder toevoer krijgt door de horecasluiting, zamelt Pampus in samenwerking met de producent Circ GFT afval in bij adressen in de gemeente Muiden die zelf geen container hebben, waardoor de biovergister toch in werking kan blijven. Als belangrijke schakel in de realisatie van het duurzame energiesysteem.

Voor de bouw van het door Paul de Ruiter Architects ontworpen circulaire, energiepositieve en autarkische entreegebouw – straks gedeeltelijk in het eiland verzonken – is het constructeursbureau SIDstudio aangesloten. Met hun expertise op het gebied van circulair bouwen wordt samen met de architect en het installatiebedrijf De Groot Installatiegroep momenteel hard gewerkt aan de verdere uitwerking van het ontwerp. De start van de bouw van het nieuwe entreegebouw is gepland voor eind 2021.

Tevens heeft Pampus een partner gevonden in de Gooische Bierbrouwerij, die uitsluitend werkt met lokale grondstoffen en met veel mensen met een uitdaging tot de arbeidsmarkt. Dit is een ijzersterke match met Pampus, vanwege het maatschappelijk betrokken karakter.

Voor wie meer willen weten over hoe cultureel erfgoed kan bijdragen aan het versnellen van duurzame transitieopgaves, organiseert het Amsterdamse platform Pakhuis de Zwijger in samenwerking met Pampus diverse laagdrempelige LIVECAST-sessies inspelend op de 4 E’s Erfgoed, Energie- en grondstoffentransitie, Educatie en cocreatie en Exploitatie.

Over Forteiland Pampus
Midden in het IJmeer, op een half uurtje varen van Amsterdam IJburg en Muiden, ligt UNESCO Werelderfgoed Forteiland Pampus. Dit eiland vertelt ruim vierhonderd jaar vaderlandse geschiedenis. Van de VOC-tijd, als toegang tot de haven van Amsterdam, tot de bouw van het kunstmatige Forteiland als sluitsteen van de Stelling van Amsterdam. Het eiland met zijn immense fort was uniek in Nederland en kon 200 soldaten langdurig voorzien van water en energie, zonder aansluiting met de wal. Op Forteiland Pampus moest men in het verleden werken en leven met wat voorhanden was. Het zelfvoorzienende eiland werkte volgens slimme en simpele principes om niet meer energie, materialen en techniek in te zetten dan nodig. Vandaag de dag fungeert Forteiland Pampus als het boegbeeld van UNESCO Werelderfgoed Stelling van Amsterdam en als bijzondere locatie voor evenementen. Het is een unieke trekpleister voor recreatie, educatie en natuur – en steeds meer een proeftuin voor innovatie op het gebied van duurzaamheid. Nu het verouderde entreegebouw en de huidige energievoorziening drastisch aan vervanging toe zijn, grijpt Pampus de mogelijkheid aan om weer te transformeren tot een 100% zelfvoorzienend en fossielvrij systeem.  Met dit transformatieproject kan Pampus duurzaam vooruit als cultuurhistorisch erfgoed.

Om in de projectkosten van in totaal 5,5 miljoen te kunnen voldoen wordt naast een eigen investering van Stichting Forteiland Pampus, gezocht naar een financieringsmix van sponsoring van bedrijven en organisaties, subsidies vanuit de overheid, donaties van fondsen en particulieren. De helft van dit bedrag is, mede door de toekenning van de Erfgoed Deal, inmiddels gerealiseerd en het eiland is daarmee dus nog hard op zoek naar financiële steun. Meer informatie over de mogelijkheden om Pampus te steunen bij de realisatie van dit ambitieuze transformatieproject, is te vinden via https://www.pampus.nl/over-pampus/steun-pampus/

De volgende partners zijn betrokken bij het transformatieproject van Pampus: Provincie Noord-Holland, Gemeente Gooise Meren, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, De Groot Installatiegroep, Firan, Kirkman Company, Copper8, Paul de Ruiter Architects, Port of Amsterdam, Change Inc., VU Amsterdam, Pakhuis de Zwijger, Waternet, Jotem Waterbehandeling, Rabobank, Circ, SolarDuck, SIDstudio, Coebergh Communicatie & PR en vele anderen.