Onderzoek wijst uit: plastic tas is prima keuze

Draagtassen van plastic hebben de laagste milieu-impact. Dat blijkt uit het project ‘Vermindering draagtassen in het winkelkanaal’, waarvan het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) op 23 januari 2015 het eindrapport publiceerde. De bevindingen liggen in lijn met eerder uitgevoerde levenscyclusanalyses*. Ook daarin werd vastgesteld dat tassen van plastic de laagste milieu-impact hebben.

Het KIDV heeft onderzoek gedaan naar de wijze waarop de milieudruk van draagtassen in het winkelkanaal kan worden teruggedrongen. Dit onderzoek is één van de projecten die staan vermeld in de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022. Het KIDV-rapport bestaat uit twee studies: de pilotstudie naar gedrag ´Mag het een tasje minder zijn?’ en de materiaalstudie DoorTAStend.

Laagste milieu-impact
In de materiaalstudie DoorTAStend zijn twintig verschillende draagtassen vergeleken. Dat betreft twaalf materialen die veel voorkomen in draagtassen, en drie verschillende formaten: de hemdtas (dun plastic tasje), de middelgrote tas en de big shopper. Bij de hemdtas is er vanuit gegaan dat het eenmalig wordt gebruikt. Bij de middelgrote tas en de big shopper hebben de onderzoekers meermalig gebruik aangehouden.

Uit het onderzoek blijkt dat de milieu-impact bij middelgrote tassen het laagst is als ze zijn gemaakt van de kunststofmaterialen PET, gerecycled LDPE en LDPE. Bij big shoppers hebben de tassen van gerecycled PP, PP en PET de laagste milieu-impact. Hemdtassen met de laagste milieu-impact worden gemaakt van HDPE en bioplastics. Tassen die worden gemaakt van gerecycled materiaal, hebben een lagere milieu-impact dan als ze van nieuw materiaal worden gemaakt.
Van de onderzochte tassen is de plastic tas qua milieu-impact dus de beste keuze. Al helemaal als de tas vaker wordt gebruikt (meermalig), is gemaakt van gerecycled plastic en uiteindelijk wordt ingezameld voor recycling.

Zwerfafval
De resultaten van de materiaalstudie liggen in lijn met eerder uitgevoerde levenscyclus¬analyses* (LCA’s) naar draagtassen. Al diverse malen is aangetoond dat tasjes van plastic de laagste milieudruk geven. Die prestatie staat in schril contrast met de publieke opinie. Waarschijnlijk wordt dit veroorzaakt door de zichtbaarheid van plastic tassen in het zwerf¬afval. Om het aantal lichtgewicht plastic tasjes (dunner dan 50 µ, meestal hemdtasjes) in Europa aan banden te leggen, zijn hier doelstellingen voor afgesproken: In 2019 mag in Europa jaarlijks tot 90 lichtgewicht tasjes per persoon worden gebruikt en in 2025 moet dat zijn teruggebracht tot 40 lichtgewicht tasjes. In 2010 zat Nederland op 71 lichtgewicht tasjes per persoon.
Op 4 december 2014 kondigde staatssecretaris Wilma Mansveld (Ministerie van I&M) in de Tweede Kamer aan, dat ze wil dat plastic tasjes niet langer gratis worden weggegeven. NRK Verpakkingen is voorstander van het aanpakken van zwerfafval. Het vragen van een vergoeding voor een tas is een goede optie, evenals het zelf meenemen van een tas en het stimuleren van inzameling van tasjes (aanleren van goed weggooigedrag). Op dit punt zijn in Nederland al belangrijke stappen gezet.

Eerdere acties in Nederland
In Nederland is al eerder actie ondernomen, wat blijkt uit het gemiddelde van 71 lichtgewicht tasjes per Nederlander in 2010. Anders dan in veel andere landen verstrekken supermarkten in Nederland geen gratis hemdtasjes meer bij de kassa. In 2010 lag het Europese gemiddelde op 198 lichtgewicht tasjes per persoon per jaar. Koplopers waren Polen, Portugal en Slowakije met 466 lichtgewicht tasjes per persoon per jaar.

Bewustwording is ook van belang. Zo worden in Nederland plastic tassen al meerdere malen gebruikt. Tijdens de pilotstudie ‘Mag het een tasje minder zijn?’ gaf 88% van de ondervraagde mensen aan dat ze een kunststoftas meer dan één keer gebruiken. Ze worden vaker gebruikt als draagtas en kunnen uiteindelijk nog dienst doen als afvalzak.
Tot slot is er de bewustwording ten aanzien van het weggooigedrag. In Nederland is er een goede infrastructuur voor de inzameling van plastic verpakkingen en draagtassen. Plastics Heroes heeft ervoor gezorgd dat consumenten hun plastic verpakkingsafval in groten getale gescheiden aanbieden voor recycling.

Aanbevelingen KIDV
In de pilotstudie ´Mag het een tasje minder zijn?’ is onderzocht welke maatregelen het gedrag beïnvloeden. Toen winkeliers in de pilot vroegen “Kan het zo mee?” en mensen moesten betalen voor een tasje, bleek het aantal tasjes te dalen met 48-77%. Het voorstel van staatssecretaris Mansveld (I&M) om plastic tasjes niet langer gratis weg te geven, zal dan ook effect sorteren. De samenhangende aanbevelingen van het KIDV versterken verder het juiste gebruik van draagtassen:
1. Reduceer de uitgifte van het aantal draagtassen;
2. Stimuleer hergebruik van draagtassen;
3. Optimaliseer het assortiment aan draagtassen door te kiezen voor draagtassen met de minste milieudruk;
4. Stimuleer het juiste weggooigedrag van draagtassen aan het eind van de levensfase.
Als deze samenhangende aanbevelingen van het KIDV landelijk worden doorgevoerd, zit Nederland zo op de Europese doelstelling.

ad * Levenscyclusanalyses naar draagtassen:
– ECOBILAN PriceWaterhouseCoopers, ‘Evaluation des impacts environnementaux des sacs de caisse Carrefour ; Analyse du cycle de vie de sacs de caisse en plastique, papier et matériau biodegradable’, Rapport préparé pour Carrefour: 300940BE8, Février 2004 ;
– Edwards, Ch. and J.M. Fry, ‘Life Cycle Assessment of Supermarket Carrier Bags’, Environment Agency, Report: SC030148, February 2011